هنر سفالگری چیست؟

هنر سفالگری هنری است که ریشه در تارو پود تمدن بشری دارد. دستان هنرمند سفالگر از گل بی جان و بدون هویت، ظرفی ارزشمند و هنرمندانه خلق می کند. سفالگری عشق است، تجلی روح زیبای زندگی در گل است. یادآور دوران کودکی است. هنری است که از گل، ظروف زیبا می سازد. سفال همان ظرف ساخته شده از گل است که این چنین هنرمندانه شکل داده شده است. با شهر سفال همراه باشید.

تاریخچه سفالگری

هزاران سال پیش در عصر نوسنگی، زمانی که انسان توانست از ابزارهای سنگی استفاده کند و با فن سبدبافی آشنایی یابد، احتمالا با اندود کردن بدنه خارجی سبدها و قرار گرفتن آنها در کنار آتش به طور اتفاقی به شناخت ظروف گلی و مزایای آن دست یافت. دسترسی به چنین وسیله ای، تحولی چشمگیر در امر جمع آوری و نگهداری غذا پدید آورد و انسان در نقاط مختلف جهان با اختلاف زمانی چشمگیر، به این مرحله از تحول و خلاقیت قدم گذارد. طبق مطالعات انجام شده آغاز کشاورزی و یکجانشینی در ایران به هزاره های ششم و هفتم قبل از میلاد برمی گردد.

نخستین سفالهای دوران جمع آوری غذا یا عصر نوسنگی قدیمی ترین ظروف گلی است که تاکنون در افریقای شرقی به دست آمده است. این ظروف اسکلت سبدی دارد و در واقع سبدهای گل اندودی است که در کنار آتش خشک شده است. فکر استفاده از پوسته ای دارای حجم احتمالا پس از دیدن پوست میوه های خشک شده، حفره های سنگی، قطعات سنگی با سطحی مقعر که آب باران را در خود نگهداری می نمود پدید آمده است. قدر مسلم انسان با قرار دادن دستها کنار هم و استفاده از آنها برای نوشیدن آب عملا به ایده ظرف و مظروف پی برده است.

• همچنین بخوانید: سفال چیست؟

فرضیه محققان تاریخ هنر مبنی بر وجود حفره های ایجاد شده (جای پای انسان و حیوانات) در حاشیه رودخانه هایی مانند نیل که بر اثر طغیان آب، رسوباتی از خود به جا می گذارند و پس از خشک شدن، این حفره ها به شکل ظرف از ماسه های اطراف جدا می شود نیز قابل توجه است و شاید، قابل قبولتر به نظر برسد. انسانهای غارنشین که برای نوشیدن آب از پوسته های کاسه ای شکل استفاده می کردند عملا با مشکل انتقال آب به داخل غار و پناهگاه روبه رو بودند. طبق آخرین تحقیقات انجام شده غیررسمی قدیمی ترین سفال مکشوفه به ۱۲ هزار سال ق.م بر می گردد و از شرق دور به دست آمده است.

تحقیقات علمی باستانشناسی در ایران قدیمی ترین ظروف گلی حرارت دیده را به هشت هزار سال ق.م نسبت می دهد. این سفال ده هزار ساله را، که نمونه آن در غاری به نام کمربند واقع در مازندران نزدیک بهشهر به دست آمده است، می توان قدیمی ترین نمونه سفال دست ساز ابتدایی در ایران دانست. این سفال، ضخیم، کم پخت، شکننده، خشن و قهوه ای رنگ است و در آن مقدار زیادی علف خرد شده به عنوان ماده چسباننده (شاموت) برای جلوگیری از ترک برداشتن به هنگام خشک شدن در آفتاب با حرارت دیدن در کنار آتش به کار رفته است. این نوع ظروف سفالی جانشین ظروف سنگی صیقل یافته و نیز ساخته شده از چوب و پوست می گردد.

همچنین در کاوشهای حاشیه کویر در تپه سنگ چخماق شاهرود و در مراحل بعدی در لایه های عمیق تپه سیلک کاشان، مناطق اولیه تپه سراب نزدیک کرمانشاه، لایه های عمیق تپه گیان در نهاوند و تپه حاجی فیروز در آذربایجان غربی نیز سفال دوران غار دیده شده است که غارنشینان در مراحل اولیه استقرار در دهکده های اولیه آنها را به این مکانها آورده اند. در ابتدا انسان به طور اتفاقی از خاک رس برای ساخت سفال استفاده کرد که احتمالا این امر به دلیل وفور و سهولت دسترسی بدان بوده است. ولی بعدها تجربه به وی آموخت که بهترین خاک برای سفالگری همین است.

• همچنین بخوانید: خاک رس چیست؟

اصول چهارگانه آفرینش

جالب است بدانید عناصر چهارگانه آب، هوا، خاک و آتش که به اعتقاد یونانیان باستان عناصر سازنده جهان بودند، در بوجود آمدن دست ساخته های سفالی، حضور و همراهی عجیبی دارند. از همنشینی “آب و خاک” ، خمیرمایه ی سفال ساخته می شود و با نقش آفرینی “هوا” ، شیء سفالین به استحکام اولیه می رسد و در نهایت با گرمای حاصل از “آتش” ، برای انسان قابل استفاده می شود.

خوشحال می شیم در   کانال تلگرام    یا    پیج اینستاگرام    شهر سفال عضو شید.